Vòng lặp do while trong C++ (có bài tập thực hành)

Trong bài viết này chúng ta sẽ học cách khai báo vòng lặp do while trong C++, đây là vòng lặp tương tự như vòng lặp while, chỉ có điểm khác là nó lặp ít nhất một lần.

Qua bài này bạn sẽ trả lời được câu hỏi "tại sao có vòng lặp while rồi mà sinh ra thêm vòng lặp do while làm gì?". Từ đó bạn sẽ biết khi nào thì nên sử dụng vòng lặp này.

1. Cú pháp vòng lặp do while trong C++

Vòng lặp do while trong C++ cũng tương tự như vòng lặp while, vòng lặp for , cả 3 vòng lặp đều lặp lại một đoạn code nào đó khi điều kiện đúng.

Tuy nhiên dòng lặp do while khác với 2 vòng lặp kia đó là vòng lặp do while thực hiện đoạn code bên trong vòng lặp rồi mới kiểm tra điều kiện, vì vậy đoạn code bên trong vòng lặp do while được thực hiện ít nhất 1 lần, còn đoạn code bên trong vòng lặp while, vòng lặp for có thể không được thực hiện lần nào.

Bài viết này được đăng tại [free tuts .net]

Cú pháp

Cú pháp của vòng lặp do while trong C++ như sau:

do {
   statement(s);
} 
while( condition )

Trong đó:

• statement(s): Là các câu lệnh sẽ được thực hiện ít nhất 1 lần.
• condition: Là điều kiện để quyết định vòng lặp tiếp tục hay kết thúc.

Lưu đồ hoạt động

Lưu đồ hoạt động của vòng lặp do while trong C++ như sau:

2. Ví dụ vòng lặp do while trong C++

Mình xin lấy một ví dụ đơn giản về vòng lặp do while trong c++ đó là in các số từ 1 đến 5 ra màn hình.

#include <iostream>
using namespace std;
 
int main () {
   int i = 1;
   do {
      cout << "Gia tri cua bien i: " << i << endl;
      i = i + 1;
   } while(i <= 5);
   return 0;
}

Và kết quả sau khi thực thi đoạn code trên:

Đến bài học này chắc các bạn đã hiểu vì sao lại có kết quả trên, mình sẽ không giải thích thêm nhé. Chúng ta cùng xem một ví dụ chứng tỏ đoạn code bên trong vòng lặp do while được thực hiện ít nhất 1 lần.

#include <iostream>
using namespace std;
 
int main () {
   int i = 10;
   do {
      cout << "Gia tri cua bien i: " << i << endl;
      i = i + 1;
   } while(i <= 5);
   return 0;
}

Và kết quả sau khi thực thi đoạn code trên:

3. Vòng lặp do while C++ lồng nhau

Trong C++, vòng lặp do while nằm trong một vòng lặp do while khác ta gọi đó là vòng lặp do while lồng nhau. Vòng lặp do while bên trong được thực thi đầy đủ trong mỗi lần lặp của vòng lặp do while bên ngoài.

Ví dụ số lần lặp của vòng lặp do while bên ngoài là 10 lần, số lần lặp của vòng lặp do while bên trong là 10 lần, tổng cộng số lần lặp của 2 vòng lặp do while lồng nhau đó là 100 lần.

Nếu số lần lặp của vòng lặp do while lồng nhau lên đến 1000, 10000 lần... thì tổng số vòng lặp sẽ rất lớn. Vì vậy các bạn hạn chế sử dụng vòng lặp do while lồng nhau trong chương trình của mình nhé.

Chúng ta cùng xem ví dụ đơn giản về vòng lặp do while lồng nhau trong C++ đó là in ra bảng cửu chương 2 và bảng cửu chương 3 ra màn hình.

#include <iostream>
using namespace std;
 
int main () {
   int i = 2;
   do {
      cout << "Bang cuu chuong " << i << ":" << endl;
      int j = 1;
      do {
          cout << "    " << i << " x " << j << " = " <<  i*j << endl;
          j = j + 1;
      } while(j <= 10);
      i = i + 1;
   } while(i <= 3);
   return 0;
}

Và kết quả sau khi thực thi đoạn code trên:

4. Vòng lặp do while C++ vô hạn

Trong C++, nếu điều kiện trong vòng lặp do while luôn đúng thì nó sẽ lặp vô hạn lần.

Chúng ta cùng xem ví dụ đơn giản về vòng lặp do while vô hạn trong C++ như sau:

#include <iostream>  
using namespace std;  
int main() {  
    do{    
        cout << "Vong lap do while vo han" << endl;    
    } while(true);     
    return 0;
}  

Và sau khi thực thi đoạn code trên chương trình chúng ta sẽ chạy vô hạn lần.

5. So sánh for, while và do while C++

Chúng ta cùng so sánh điểm giống nhau và khác nhau giữa vòng lặp for, vòng lặp while và vòng lặp do-while trong trong C++ như sau:

Giống nhau:

• Mục đích của cả 3 vòng lặp for, vòng lặp while và vòng lặp do-while điều dùng để lặp lại một đoạn code nào đó khi điều kiện đúng.

Khác nhau:

• Vòng lặp for: Số vòng lặp là biết trước, kiếm tra điều kiện trước và thực hiện đoạn code bên trong vòng lặp sau khi thỏa mãn điều kiện, vì vậy đoạn code bên trong vòng lặp for có thể không được thực hiện lần nào nếu điều kiện sai.
• Vòng lặp while: Số vòng lặp là không biết trước, kiểm tra điều kiện trước và thực hiện đoạn code bên trong vòng lặp sau khi thỏa mãn điều kiện, vì vậy đoạn code bên trong vòng lặp while có thể không được thực hiện lần nào nếu điều kiện sai.
• Vòng lặp do while: Số vòng lặp là không biết trước, thực thi đoạn code bên trong vòng lặp trước rồi mới kiểm tra điều kiện, vì vậy đoạn code bên trong vòng lặp do while được thực hiện ít nhất 1 lần

6. Kết luận

Như vậy chúng ta đã tìm hiểu xong các loại vòng lặp trong C++ như vòng lặp for, vòng lặp while và vòng lặp do while. Mỗi loại vòng lặp có mục đích sử dụng khác nhau, tùy vào yêu cầu của bài toán mà chúng ta lựa chọn loại vòng lặp nào cho phù hợp.

Cả 3 vòng lặp for, while và do while đều chỉ kết thúc khi gặp điều kiện sai, như vậy muốn thay đổi luồng chạy của vòng lặp chẳn hạn như thoát khỏi vòng lặp bất cứ lúc nào khi điều kiện vẫn còn đúng, bỏ qua không thực thi một số vòng lặp nào đó nữa thì sẽ làm như thế nào.

Trong C++ có hỗ trợ cho chúng ta từ khóa break, continue để thực hiện những điều nói trên. Hai từ khóa break và continue trong bài học này chúng ta không cần quan tâm nó là gì. Mình sẽ có một bài khác để nói về nó.

Như vậy chúng ta kết thúc bài học do while trong C++ tại đây nhé. Trong bài học tiếp theo chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về từ khóa break trong C++. Các bạn nhớ theo dõi nhé.