Nguyễn Minh Châu là một nhà văn mở đường có tầm ảnh hưởng rất lớn đến văn học Việt Nam trong những năm Chiến tranh Việt Nam và đầu thời kỳ đổi mới. Ông sở hữu phong cách sáng tác vô cùng đặc biệt, hầu hết những tác phẩm của ông đều viết về cuộc sống thường nhật của con người với chất văn vô cùng bình dị nhưng đem lại nhiều thông điệp giàu ý nghĩa và giá trị sâu sắc trong trái tim của hàng ngàn độc giả.
1. Tiểu sử nhà văn Nguyễn Minh Châu
Nguyễn Minh Châu có tên khai sinh là Nguyễn Thí, sau này khi đi học thì được cha mẹ đổi tên thành Nguyễn minh Châu, ông sinh ngày 20 tháng 10 năm 1930 – mất ngày 23 tháng 1 năm 1989. Quê quán tại xã Quỳnh Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.
Ông được sinh ra trong một gia đình nông dân khá giả và còn là con út trong nhà nên được học hành rất chu đáo, tới nơi tới chốn. Lúc nhỏ, ông đi học ở quê sau đó di chuyển vào Huế học tiếp. Đến năm 1945, ông trở về quê thi Tốt nghiệp Trường Kỹ nghệ Huế và đỗ bằng Thành Chung.
Năm 1950, Nguyễn Minh Châu tiếp tục học chuyên khoa ở trường Huỳnh Thúc Kháng tại Nghệ – Tĩnh. Sau đó ông tình nguyện gia nhập Quân đội và được đào tạo tại trường Sĩ quan lục quân Trần Quốc Tuấn.
Trong giai đoạn từ năm 1952 - 1956, ông công tác và chiến đấu tại Ban tham mưu các tiểu đoàn 722, 706 thuộc sư đoàn 320.
Hai năm sau, Nguyễn Minh Châu vẫn tiếp tục phục vụ trong quân đội và được bầu làm trợ lý văn hóa trung đoàn 64 thuộc sư đoàn 320.
Sự nghiệp học hành của ông vẫn chưa dừng lại ở đó, vào năm 1961, ông bắt đầu theo học tại trường Văn hóa Lạng Sơn. Một năm sau, ông được điều động về làm việc tại phòng Văn nghệ quân đội, sau đó chuyển sang công tác tại tạp chí Văn nghệ quân đội. Công việc chính của ông là biên tập và phóng viên.
Năm 1972, ông vinh dự trở thành một trong những thành viên Hội nhà văn Việt Nam.
2. Sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Minh Châu
Nguyễn Minh Châu là một nhà văn quân đội, sáng tác cả trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Ông còn là người mở đường tinh anh và là cây bút tiên phong trong văn học thời kì đổi mới.
Hành trình văn học của ông khởi đầu vào năm 1960 với thể loại truyện ngắn. Hầu hết nội dung của những tác phẩm trong giai đoạn này của ông đều phản ánh những hình ảnh sinh động của cuộc chiến đấu và hình tượng cao đẹp của những con người Việt Nam thuộc nhiều thế hệ.
Bước vào giai đoạn kháng chiến chống Mỹ, sự nghiệp văn học của ông mới gây được sự chú ý mạnh mẽ. Lúc này, ông tập trung vào khám phá và phản ánh những đề tài về hiện thực của chiến tranh và người lính cách mạng. Đồng thời ông cũng ngợi ca tinh thần dũng cảm, chấp nhận hi sinh vì sự nghiệp chiến đấu giành độc lập, tự do cho dân tộc của toàn đất nước.
Vào những năm 80 của thế kỉ XX, Nguyễn Minh Châu bỗng nhận ra những hạn chế của nền văn học thời chiến tranh lúc bấy giờ và chuyển hướng sáng tác, tìm kiếm ra con đường mới cho chính mình. Từ đó, ông trở thành một trong số những nhà văn đầu tiên của thời kì đổi mới, đi sâu khám phá về những vấn đề đạo đức, triết lí nhân sinh.
Một số tác phẩm tiêu biểu không thể không nhắc đến của Nguyễn Minh Châu đó là:
- Sau một buổi tập (1960)
- Cửa sông (tiểu thuyết, 1966)
- Những vùng trời khác nhau (truyện ngắn, 1970)
- Dấu chân người lính (tiểu thuyết, 1972)
- Miền cháy (tiểu thuyết, 1977)
- Lửa từ những ngôi nhà (tiểu thuyết, 1977)
- Những người đi từ trong rừng ra (tiểu thuyết, 1982)
- Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành (truyện ngắn, 1983)
- Bến quê (truyện ngắn, 1985)
Ngoài chuyên về thể loại tiểu thuyết và truyện ngắn, Nguyễn Minh Châu còn được biết đến với vai trò là một nhà tiểu luận phê bình rất xuất sắc với tác phẩm “Hãy đọc lời ai điếu cho một giai đoạn văn nghệ minh hoạ”, sáng tác năm 1987.
Với nhiều đóng góp cho nước nhà, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã được nhà nước trao tặng một số giải thưởng văn chương rất có ý nghĩa như:
- Giải thưởng Bộ Quốc phòng năm (1984- 1989) cho toàn bộ tác phẩm của ông viết về chiến tranh và người lính,
- Giải thưởng Hội nhà văn 1988-1989 cho tập truyện “Cỏ lau”
- Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt II năm 2000
Mặc dù sự nghiệp văn chương của Nguyễn Minh Châu không quá dài (29 năm), nhưng thực sự nó đã để lại rất nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng các thế hệ độc giả. Ông còn được đánh giá là một cây bút tiên phong đầy tài năng của nền văn học Việt Nam.
