Thông báo: Download 4 khóa học Python từ cơ bản đến nâng cao tại đây.
Tìm hiểu Floor Division trong Python
Trong lập trình Python, toán tử chia lấy phần nguyên (//) là một công cụ quan trọng giúp bạn thực hiện phép chia mà chỉ lấy phần nguyên của kết quả, bỏ qua phần dư. Điều này hữu ích trong nhiều tình huống khi bạn cần tính toán mà không quan tâm đến phần thập phân. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách hoạt động của toán tử chia lấy phần nguyên trong Python, cùng với các ví dụ minh họa cụ thể và ứng dụng thực tế của nó. Bạn sẽ nắm vững cách sử dụng toán tử này để tối ưu hóa và làm rõ các phép tính trong mã nguồn của mình.
Giới thiệu về phép chia lấy phần nguyên trong Python
Giả sử bạn có một phép chia của hai số nguyên:
101 / 4
Trong phép chia này, 101 được gọi là tử số (N) và 4 được gọi là mẫu số (D).
Phép chia số nguyên 101 / 4 trả về 25 với phần dư là 1. Nói cách khác:
Bài viết này được đăng tại [free tuts .net]
101 / 4 = 25 với phần dư 1
Hoặc có thể diễn đạt theo cách khác:
101 = 4 * 25 + 1
Python sử dụng hai toán tử // và % để trả về kết quả của phép chia:
101 // 4 = 25 101 % 4 = 1
Toán tử // được gọi là toán tử chia lấy phần nguyên (floor division operator) và % được gọi là toán tử chia lấy phần dư (modulo operator).
Hướng dẫn này sẽ tập trung vào toán tử chia lấy phần nguyên. Bạn sẽ học về toán tử chia lấy phần dư trong hướng dẫn tiếp theo.
Cả hai toán tử chia lấy phần nguyên và chia lấy phần dư đều thỏa mãn phương trình sau:
101 = 4 * (101 // 4) + (101 % 4) 101 = 4 * 25 + 1
Nhìn chung, nếu N là tử số và D là mẫu số, thì toán tử chia lấy phần nguyên và chia lấy phần dư luôn thỏa mãn phương trình sau:
N = D * ( N // D) + (N % D)
Phép chia lấy phần nguyên trong Python
Để hiểu về phép chia lấy phần nguyên, trước tiên bạn cần hiểu về phần nguyên (floor) của một số thực.
Phần nguyên của một số thực là số nguyên lớn nhất nhỏ hơn hoặc bằng số đó. Nói cách khác:
floor(r) = n, trong đó n là số nguyên và n <= r
Ví dụ, phần nguyên của 3.4 là 3 vì 3 là số nguyên lớn nhất nhỏ hơn hoặc bằng 3.4. Phần nguyên của 3.9 cũng là 3. Và phần nguyên của 3 rõ ràng là 3:
floor(3.4) = 3 floor(3.9) = 3 floor(3) = 3
Đối với các số dương, định nghĩa này khá dễ hiểu. Tuy nhiên, bạn nên chú ý khi nói đến các số âm.
Ví dụ, phần nguyên của -3.4 trả về -4, không phải -3 dựa trên định nghĩa phần nguyên. Tương tự, phần nguyên của -3.9 cũng trả về -4.
floor(-3.4) = -4 floor(-3.9) = -4 floor(-3) = -3
Phép chia lấy phần nguyên có thể được định nghĩa như sau:
n // d = floor(n/d)
Lưu ý rằng phép chia lấy phần nguyên của một số không phải lúc nào cũng giống với phép cắt bỏ phần thập phân (truncation). Phép chia lấy phần nguyên chỉ giống với phép cắt bỏ phần thập phân khi các số là số dương.
Ví dụ về toán tử chia lấy phần nguyên trong Python
Ví dụ sau sử dụng toán tử chia lấy phần nguyên với các số nguyên dương và số nguyên âm:
a = 10 b = 3 print(a // b) # 3 a = -10 b = -3 print(a // b) # 3 a = 10 b = -3 print(a // b) # -4 a = -10 b = 3 print(a // b) # -4
Kết quả:
3 3 -4 -4
Bảng sau minh họa phép chia lấy phần nguyên của hai số nguyên a và b:
a | b | a // b |
---|---|---|
10 | 3 | 3 |
-10 | -3 | 3 |
10 | -3 | -4 |
-10 | 3 | -4 |
Hàm math.floor() trong Python
Hàm floor() của module math trả về kết quả của phép chia lấy phần nguyên của hai số nguyên. Ví dụ:
from math import floor a = 10 b = 3 print(a // b) # 3 print(floor(a / b)) # 3
Kết quả:
3 3
Như bạn có thể thấy rõ từ kết quả, hàm floor() trả về kết quả giống như toán tử chia lấy phần nguyên (//). Điều này cũng đúng với các số âm:
from math import floor a = 10 b = -3 print(a // b) # -4 print(floor(a / b)) # -4
Kết quả:
-4 -4
Kết bài
Python sử dụng dấu gạch chéo kép (//) làm toán tử chia lấy phần nguyên và dấu phần trăm (%) làm toán tử modulo. Khi thực hiện phép chia lấy phần nguyên, bạn chỉ nhận được phần nguyên của kết quả, giúp đơn giản hóa nhiều phép toán mà không cần xử lý phần thập phân. Toán tử chia lấy phần nguyên luôn thỏa mãn phương trình . Bạn có thể sử dụng toán tử này hoặc hàm floor() của module math để lấy phần nguyên của hai số một cách hiệu quả. Qua hướng dẫn này, bạn đã hiểu cách hoạt động và cách áp dụng toán tử chia lấy phần nguyên trong Python, từ đó có thể sử dụng nó để giải quyết các bài toán một cách chính xác và tối ưu.